Nośniki do prywatnej archiwizacji cyfrowych nagrań audio

Niektórzy prawdopodobnie zapytają czy indywidualna archiwizacja muzyki jest jeszcze potrzebna. Rozwój transmisji strumieniowych istotnie zmienił sytuację na rynku. Internetowe biblioteki muzyczne osiągnęły imponujące rozmiary, a strumieniowanie stało się dominującą formą sprzedaży muzyki. Większość dochodów branży fonograficznej pochodzi właśnie z tego źródła. Mimo wszystko samodzielna archiwizacja nagrań ma swoje zalety. Nie będziemy tu rozważać czy i kiedy warto archiwizować pliki z muzyką. Tekst adresujemy do osób, które zdecydowały, że chcą to robić.

W innym artykule piszemy o formatach zapisu audio i ich perspektywach (Długoterminowe perspektywy formatów plików do zapisu audio). Tym razem skupimy się na samych nośnikach.

Fabryczne płyty CD, DVD, SACD, Blu-ray

Osoby, które bazują na fabrycznie tłoczonych płytach optycznych mają najbardziej komfortową sytuację. Ponieważ takie płyty mają dobrą trwałość, to są medium archiwizacyjnym w prawdziwym znaczeniu tego słowa. Trzeba tylko o płyty dbać, wystrzegać się ich mechanicznego uszkodzenia i przechowywać je w dobrych warunkach. Powinny posłużyć długo i zapewne większość z nich odziedziczą nasi spadkobiercy. Nasza aktualna wiedza nie pozwala by konkretnie określić jaka będzie średnia trwałość CD i innych płyt optycznych. To się okaże dopiero wtedy, gdy zaczną się ujawniać częstsze problemy z odczytem starych płyt. Inauguracja CD miała miejsce w 1982 roku i pierwsze czterdzieści kilka lat testu przebiegło pomyślnie - pomimo drobnych wpadek.

Dyski twarde HDD (magnetyczne)

Zazwyczaj nasze pliki audio - czy to ściągnięte czy zripowane - rutynowo trafiają na dysk komputera. Pomimo rosnącej popularności dysków SSD, wciąż w użytku są też dyski magnetyczne. Można ulec złudzeniu, że w ten sposób dysk stał się naszym muzycznym archiwum. Problem polega na tym, że ani poziom niezawodności, ani spodziewana trwałość zapisu nie pozwalają zaliczać magnetycznych dysków twardych do nośników archiwizacyjnych. De facto po zapisie na dysku mamy tylko jedną kopię pliku do bieżącego użytku. Średnio rzecz biorąc zapis powinien bez problemu przetrwać ładnych kilka-kilkanaście lat, a ryzyko poważnej usterki dysku (z utratą danych) nie jest zbyt duże. To jednak stanowczo zbyt mało, żebyśmy uznali nasze pliki za bezpiecznie zarchiwizowane. Pomimo długich poszukiwań nie znaleźliśmy odpowiedzi na pytanie jakie są szanse przetrwania zapisu na starych dyskach twardych. Co prawda napisano prace naukowe prezentujące wyniki badania dużych partii dysków, ale dają one tylko wyobrażenie o poziomie awaryjności w pierwszych latach pracy i nic ponadto.

Tak więc jeśli chcemy wykorzystać twarde dyski do archiwizacji nagrań, to trzeba wziąć pod uwagę ich ograniczenia. Wynikają stąd dwa podstawowe wymagania. Po pierwsze tworzenie dodatkowej kopii plików. Po drugie okresowe (raz na kilka lat) kopiowywanie danych na nowe nośniki. Poziom trwałości i niezawodności zapisu godny miana archiwizacji mają zapewnić nam odpowiednie procedury, a nie same właściwości wykorzystywanego nośnika. Jeśli zależy nam na bezpiecznym zapisie na dyskach magnetycznych wskazane jest wykorzystamie techniki macierzy dyskowych RAID.

Dyski w chmurze (cudze i własne)

A może zamiast dodatkowego dysku wykorzystać tzw. chmurę? Profesjonalna serwerownia zapewni nam przecież niższą awaryjność niż domowy twardy dysk. Pomimo niższej awaryjności zapisu w chmurze, ta koncepcja nie jest dobra w kontekście naszych potrzeb. Dysk internetowy to rozwiązanie przeznaczone do innych celów niż archiwizacja plików muzycznych. Ceny i parametry techniczne tego typu usług są dopasowane do przechowywania bieżąco wykorzystywanych plików, a nie do archiwizacji większej ilości danych. W ograniczonym zakresie można się jednak posiłkować tego typu serwisami. Mniejszą kolekcję zripowanych płyt CD da się bez większych niewygód umieścić na darmowych dyskach internetowych bez konieczności tworzenia wielu kont w różnych serwisach. Jednak poza pomocniczym przechowywaniem części nagrań, dyski w chmurze słabo nadają się do archiwizacji muzycznych kolekcji.

Skoro mówimy o dyskach internetowych, należy też wspomnieć o prywatnej chmurze. Dla osób, które mają potrzebę by korzystać z dostępu do swoich plików z Internetu, a jednocześnie chcą też zrobić kopię muzycznych zbiorów prywatna chmura może być optymalnym rozwiązaniem. Na rynku jest dostępny sprzęt o takiej funkcjonalności. Za kilkaset złotych można kupić spory dysk zewnętrzny z odpowiednim wyposażeniem dodatkowym. Podłączenie i konfiguracja to mniej więcej taki sam poziom trudności jak stworzenie domowej sieci WiFi/Ethernet. Skonfigurowany sprzęt będzie jednocześnie pełnił rolę dysku NAS w sieci lokalnej i dysku internetowego dostępnego z zewnątrz. Dla wielu melomanów ze sporym zbiorem plików to może być dobre rozwiązanie.

Dyski i pamięci Flash

Podobnie jak magnetyczne dyski twarde, pamięci Flash też mają zbyt krótką trwałość i zbyt wysoką awaryjność by zaliczyć je do nośników archiwizacyjnych. No a poza tym wciąż są jednak droższe. Warto zwrócić uwagę, że dyski SSD, które oferują największą pojemność za najniższą cenę korzystają z technik zapisu TLC lub QLC, czyli wariantów o mniejszej trwałości. W przypadku pamięci USB mamy takie atuty jak wygoda użytkowania i przenośność. Pamięć Flash znakomicie nadaje do zapisu plików przeznaczonych do bieżącego użytku, może też posłużyć jako kopia zapasowa, ale do długoterminowego przechowywania kolekcji muzycznej nie powinno się jej stosować. Podobnie jak w przypadku dysków magnetycznych w oparciu o dyski SSD można stworzyć system oparty o macierz RAID. Przy właściwej administracji takiego sprzętu można stworzyć system o cechach archiwizacyjnych.

Zapisywalne dyski optyczne

Nagrywalne CD, DVD czy Blu-ray są zwykle postrzegane jako nośniki przestarzałe i niewygodne w użytkowaniu i jest to zrozumiałe. Nośniki optyczne straciły też swoją dawną przewagę cenową, jednostkowy koszt zapisu jednoski informacji już nie jest zbyt atrakcyjny w porównaniu z dyskami. W funkcji archiwizacyjnej nośniki optyczne mają jednak nadal pewne atuty. Eliminujemy ryzyko, że sami coś przypadkowo skasujemy. Pojedyncza awaria nie spowoduje utraty wszyskich danych, jak to może się zdarzyć z dyskiem twardym. Płyty raz zapisane nie wymagają obsługi. Mimo wszystko i tu trwałość nie jest taka by można mówić o prawdziwej archiwizacji. Wybór pomiędzy dyskami twardymi, dyskami internetowymi, a płytami optycznymi to kwestia indywidualnych upodobań i potrzeb. Tak czy inaczej zapisywalne płyty optyczne na pewno można uwzględnić jako medium do zapisu naszej dodatkowej kopii plików audio. Jeśli zdecydujemy się na ten wariant to warto przechowywać płyty w miejscu, które jest suche, ciemne i nie nagrzewa się do wysokich temperatur.

Zapisywalne dyski optyczne M-Disc

Na koniec zostało jeszcze jedno rozwiązanie - DVD i Blu-ray firmy Milleniata (M-Disc). De facto jest to jedyny dostępny dla nas nagrywalny nośnik prawdziwie archiwizacyjny. Struktura danych jest tu zgodna ze specyfikacjami DVD i Blu-ray, a więc zwykłe napędy odczytają płyty M-Disc. Zamiast stosowanego powszechnie barwnika, w tym przypadku do zapisu wykorzystuje się jednak warstwę nieorganicznego materiału. Aby nagrać M-Disc potrzebny jest laser o większej mocy, czyli trzeba wykorzystać specjalne nagrywarki. Za to deklarowana trwałość płyt wynosi kilkaset lat. A oprócz tego płyty są też bardziej odporne na niekorzystne warunki zewnętrzne. Ta trwałość niestety ma dość wysoką cenę. Same napędy M-Disc nie różnią się już cenowo od zwykłych nagrywarek, ale płyty są dużo droższe (w listopadzie 2014 kilkanaście złotych za DVD, dwadzieścia kilka złotych za Blu-ray). Takie ceny powodują, że archiwizacja nagrań muzycznych na płytach M-Disc jest zbyt droga do powszechnego wykorzystania. Mimo wszystko w przypadku nagrań unikalnych, takich które są dla nas wartościowe, M-Disc jest dobrym rozwiązaniem, bo nie ma na rynku żadnego innego nośnika prawdziwie archiwizacyjnego.