Płyta drobnorowkowa

Płyta drobnorowkowa (inaczej także płyta mikrorowkowa, ang. microgroove record) to najbardziej popularny typ płyty gramofonowej. Płyty drobnorowkowe są też kolokwialnie nazywane winylowymi ze względu na materiał z jakiego się je wykonuje (polichlorek winylu). Płyty drobnorowkowe są dwustronne. Rowek z zapisem zaczyna się przy brzegu płyty i kończy przy jej środku.

Płyty drobnorowkowe występują w kilku rodzajach, różniących się prędkością obrotową i średnicą, co daje w konsekwencji zróżnicowaną długość nagrania. Największą popularność zdobyły dwa rodzaje płyt drobnorowkowych. Płyta długogrająca, potocznie nazywana longplejem (Long Playing Microgroove Record - skrót LP), ma średnicę 12 cali (30 cm), prędkość obrotową 33 1/3 obr/min, a maksymalny czas nagrania to około 30 minut na stronę. Płyta krótkogrająca, potocznie nazywana singlem, ma średnicę 7 cali (17,5 cm) i prędkość obrotową 45 obr/min. Przez krótki czas po wejściu na rynek single i longpleje były lansowane przez firmy fonograficzne (RCA Victor oraz Columbia) jako formaty konkurencyjne, ale w ostateczności oba warianty przyjęły się na rynku i rozpowszechniły się gramofony obsługujące obydwa rodzaje płyt.

Zapis monofoniczny na płytach drobnorowkowych wykorzystuje rowek o szerokości 50 mikronów, zapis stereofoniczny rowek o szerokości 40 mikronów. Według zaleceń IEC promień wierzchołka igły ma się zawierać w przedziale 13-25µm dla zapisu monofonicznego lub 13-18µm dla zapisu stereofonicznego.

Drobnorowkową płytę długogrającą zaprezentowała firma Columbia Records w 1948 roku. Prototypowe systemy stereofoniczne prezentowano w 1957 roku, a w 1958 roku specyfikacja zapisu stereofonicznego na płycie długogrającej została zaakceptowana przez amerykańskie stowarzyszenie fonograficzne RIAA. W latach 1950-tych produkcja płyt drobnorowkowych rozwinęła się bardzo dynamicznie, co doprowadziło do szybkiego zmniejszenia produkcji płyt gruborowkowych.

W latach 1982-83 na rynek wprowadzono płyty kompaktowe (CD) i niewiele później - w drugiej połowie lat 1980-tych - produkcja płyt drobnorowkowaych zaczęła spadać. W niektórych krajach występowały też przejściowe wzrosty sprzedaży, czy to płyt drobnorowkowych w ogóle, czy to ich poszczególnych typów. Wbrew niektórym starszym prognozom produkcja płyt drobnorowkowych nie zanikła. Do bardzo małych rozmiarów skurczył się rynek singli, ale w latach 2008-2016 wystąpiła wyraźna tendencja wzrostowa w sprzedaży płyt długogrających. Według danych międzynarodowego stowarzyszenia fonograficznego IFPI globalny rynek płyt analogowych osiągnął minimum wartości sprzedaży w roku 2006. W roku 2016 globalna sprzedaż wyniosła 37,5 miliona sztuk. W latach 2007-2020 wartość sprzedaży płyt analogowych nieustannie rosła. Zjawisko to określa się w angielskim terminem vinyl revival, co można przetłumaczyć jako odrodzenie winylu.